Świat mężczyzn bez kobiet. Mężczyzn, którzy w swoich wywodach umieszczają kobietę gdzieś między zwierzęciem a dzieckiem, tak bardzo nie rozumiejąc jej inności, że odmawiają tej inności wszelkich wartości i praw. Wszystko, co złe w tych mizoginistycznych wywodach kumuluje się w kobiecie, będącej na przeciwnym krańcu tego, czym – czy raczej kim jest – mężczyzna. W swoim zaślepieniu własną doskonałością interlokutorzy nie widzą własnych ułomności i skaz, nie są w stanie też dojrzeć własnej małości i tego, jak bardzo są bez tej kobiecości niepełni. A jednocześnie ich kogucie tokowanie pokazuje, jak bardzo bez kobiecego pierwiastka rozmówcy są niepełni. A ich pycha i pogarda jest wyrazem niewiedzy i strachu. Nawiasem mówiąc, jeśli zerknie się na ostatnie strony, Olga Tokarczuk wskazuje na autorów tych peror i są to tzw. wielcy świata filozofii czy literatury, od św. Augustyna począwszy, przez Josepha Conrada, Lawrence’a. Fieldinga, Swifta, Yeatsa po Haggarda, Burroughsa czy Kerouaca. Tak zestawione ze sobą, w masie, te opinie są odrażające i solidnie walą nas w twarz – że kogo my niby uznajemy za autorytety? Ale męskość kontra kobiecość to nie jedyna treść „Empuzjonu”, bo autorka porusza tutaj temat – i będę pisać oględnie, żeby nie zepsuć wam przyjemności odkrywania tajemnicy – seksualnej czy płciowej „normy”. Co jest normą? Czy jest coś takiego jak norma? Czy wszelkie odcienie tęczy między stuprocentową waginą a równie stuprocentowym penisem są anomalią? A może, jak mówi pewien mądry lekarz z powieściowego sanatorium – trzeba przestać się oglądać na zdanie społeczeństwa i uznać siebie za doskonałość? Bardzo mądra i poruszająca jest ta rozmowa lekarza z osobą podważającą wręcz swoje istnienie. A przecież niejednoznaczność jest, jak ostatecznie wynika z powieściowych wydarzeń, nie słabością, a ocaleniem.