Wydarzenia na przełomie epok potrafią być fascynujące, zróżnicowane i doniosłe, a przede wszystkim mają ogromny wpływ na życie ludzi. Anna Brzezińska, ceniona polska pisarka, mediewistka, historyczka, wydawczyni i trzykrotna laureatka Nagrody im. Janusza A. Zajdla, najbardziej prestiżowego polskiego wyróżnienia w dziedzinie fantastyki, po raz pierwszy w 2017 roku napisała powieść historyczną ,,Córki Wawelu", które wkrótce stały się bestsellerem. Do czytania powieści historycznych nie trzeba mnie przekonywać, gdyż od wielu lat preferuję ten rodzaj literatury, więc natychmiast sięgnęłam po powieść Anny Brzezińskiej i wsiąkłam na wiele dni w to monumentalne dzieło. Byłam oczarowana tą opowieścią, dlatego widząc, że Wydawnictwo Literackie wydaje kolejną powieść historyczną autorki pt. ,,Zmierzch świata rycerzy", postanowiłam jak najszybciej sprawdzić, czy również ta książka będzie ucztą czytelniczą. W nowej powieści autorka przedstawia malowniczy obraz ostatnich dekad średniowiecza i początków ery renesansu. Współcześnie patrzymy na te epoki jedynie przez pryzmat wyznaczonych sztywno ram czasowych, czyli umownego początku wieków średnich łączonego z upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 roku i końcem epoki w 1492 roku wraz z odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Odkrycie Ameryki jest jednocześnie umownym początkiem renesansu, który trwa w Europie do schyłku XVI wieku. Anna Brzezińska pokazuje, że ówczesne wydarzenia to nie sztywne cezury czasowe, ale prawdziwe życie ludzi z różnych warstw społecznych. Humaniści czerpiący z dziedzictwa kultury antycznej, świadomi tego, że żyją w epoce niezwykłej, a jednocześnie ją współtworzą, wywyższają włoską tradycję kulturalną i artystyczną; uwalniają się od kurateli Kościoła i feudalnych elit. Na nowo odkrywają potęga rozumu, nauki i człowieka. W miastach ludzie stają się obywatelami, nabierają ogłady, doskonalą się, zmieniają gusty i upodobania. Mają poczucie wyjątkowości i doniosłości czasów nowożytnych, dlatego chcą odgrodzić się od ponurej przeszłości, choć tak naprawdę są w niej nadal zanurzeni. Anna Brzezińska zabiera Czytelnika w niezwykle ciekawą podróż po zmieniającej się Europie i dzięki temu można odwiedzić Burgundię Walezjuszów, Rzym Borgiów, Ferrarę d’Estów, Anglię Yorków i wiele innych miejsc. Bohaterów i bohaterek w tej opowieści jest bardzo dużo i nie sposób wymienić wszystkich, ale na podkreślenie zasługuje fakt, że autorka ukazuje prawa, zwyczaje, życie codzienne, pragnienia, ambicje i miłości oczami kobiet epoki m. in. : Małgorzaty z Yorku, Małgorzaty Andegaweńskiej, Izabeli Portugalskiej, Marii Burgundzkiej czy Lukrecji Borgii. Kobiety w tych czasach są orędowniczkami sojuszy i pokoju, aranżują małżeństwa, pełnią rolę żon i matek, z założenia odznaczają się nieskazitelną reputacją, cnotą, pobożnością i lojalnością…ale czasy się zmieniają i definiowanie ról kobiecych i męskich również ulega przeobrażeniom. ,,Zmierzch świata rycerzy" to monumentalna powieść historyczna licząca prawie osiemset stron, zawierająca wiele ciekawych wątków obyczajowych i kulturalnych, a także opisów politycznych zawirowań i przebiegłych intryg kształtujących Europę na przełomie średniowiecza i renesansu. Książka jest wspaniałym zapisem przeszłości, który przesącza się przez kolejne pokolenia począwszy od władczych rodzin aż po życie zwykłych ludzi w miastach. Malownicze opisy uczt, podróży, zaślubin, strojów, komnat, a także interesujące opisy praktyk wojennych, seksualnych, artystycznych i religijnych. Wszystko to tworzy barwną mozaikę kultur, historycznych wydarzeń i prawdziwych postaci żyjących na granicy dwóch epok. Książka tchnie świeżością i zachęcam wszystkich miłośników historii do jak najszybszego sięgnięcia po tę opowieść.

Czy znajdzie się ktoś kogo nie fascynują minione lata? Zwłaszcza te bardzo odległe? Okryte tajemnicą, zupełnie innymi zwyczajami? Średniowiecze jawi się nam jako epoka nie tyle zacofana, ale okryta płaszczem niewiedzy, lekko prymitywna i na pewno jako taka, która rządziła się swoimi prawami. Jaką wtedy rolę odgrywały kobiety i czy chociażby w małym stopniu miały wpływ na cokolwiek? ⚔️ Annę Brzezińską znamy z książki "Córki Wawelu". Kto nie czytał koniecznie powinien nadrobić tę lekturę. Teraz w nasze ręce trafia pozycja, która zabiera nas w niesamowitą podróż po Europie. Podróżujemy, poznając niesamowite kobiety, którym przyszło żyć w epoce średniowiecza i miały tę możliwość by odnosić jakiś wpływ, świadomie lub nie, na to, co się działo, na historię i na pewno na to w jakim miejscu my teraz się znajdujemy. Dostajemy niesamowity opis końcówki średniowiecza, zmian zachodzących w tej epoce i widzianych oczyma kobiet. Tutaj spotkamy się między innymi z Małgorzatą Andegaweńską, Małgorzatą York, Lukrecją Borgią, Izabelą Portugalską i Marią Burgundzką. Jeśli komuś mało, uzupełni swoje oczekiwania ówczesnymi historiami, bo to opowieść o wojnach, polityce, praktykach seksualnych, spiskach i intrygach. Wszystko okraszono tłem obyczajowym z elementami praktyk religijnych , tradycjami i zwyczajami wszystkich warstw społecznych. Na deser natomiast skoczymy na turnieje rycerskie. ⚔️ Sucha historia bywa nudna, zwłaszcza jeśli dotyczy epoki mało dla nas ciekawej i w nudny sposób przedstawionej. Tutaj nie ma nudy. Styl autorki wciąga czytelnika w wir historii i mimo objętości czytanie nie sprawia problemów. Jedynym mankamentem tej przeszło siedmiusetstronnicowej pozycji jest to, że po prostu ciężko się ją trzyma. ⚔️W książce doświadczamy historii opartej na mnóstwie wydarzeń. Wszystko zostaje poparte faktami i tekstami źródłowymi. Sprawia, że na średniowiecze nie patrzymy w sztywnych ramach czasowych, ani też jako na epokę ciągłych walk rycerskich, zbrojnych i ciemnoty. Autorka okrasiła całość opisami codzienności, zwyczajami, obyczajami i tradycjami, co czyni pozycję niesamowitym kompendium wiedzy o tamtych czasach. ⚔️ Z tego, co pamiętam z lekcji historii, ucząc się, lub próbując się uczyć tego przedmiotu, bo owszem lubiłam z niego wybrane fragmenty jednak za całością nie przepadałam, kojarzyłam zawsze epokę średniowiecza za stricte męską. Dopiero teraz uświadamiam sobie, że kobieta stanowiła w nim istotną rolę i szkoda, że ówczesne matki, żony trochę przez dydaktyzm zostały zapomniane. Po lekturze zobaczycie jak znaczącą była rola niektórych. Ubolewam nad faktem, że tak nieciekawie prowadzone są podręczniki do historii i zdarza się niekiedy tak, że nawet studiując ów przedmiot nie potrafimy wyciągnąć z historii wniosków i się czegoś nauczyć na błędach poprzedników. Zwłaszcza teraz tak mocno jest to, niestety, widoczne. ⚔️ Na ostatnich stronach dostajemy encyklopedyczne informacje o bohaterach i bohaterkach oraz drzewa genealogiczne, co znacznie ułatwia "połapanie się" w gąszczu tej najdłuższej epoki. Podsumowując. To książka dla tych, którzy kochają historię niebanalną, lubią łamać stereotypy, mają mocne ręce (do trzymania książki) i są żądni wiedzy. Polecam!

"Wszystko jest na sprzedaż nawet natchnie Ducha Świętego - kwitowała rzymska ulica." •• "- Nie zakochuj się - nauczał da Certaldo - bo będzie cię to drogo kosztowało. Mieszczaństwu, kupcom i bankierom dobra małżeńska miłość przypominała wspólnie prowadzone przedsięwzięcie gospodarcze. Nie inaczej funkcjonowało wiele związków arystokratów, choć ci z większą łatwością wydawali, niż zarabiali." ▪︎▪︎ Kawałek historii podany w lekkiej, przystępnej i ciekawej formie. Książka ma prawie 800 stron, a czyta się ją szybko i z dużym zainteresowaniem. Autorka nie zarzuca czytelnika suchymi, nużącymi faktami, tylko snuje opowieść opartą na prawdziwych wydarzeniach, co sprawia, że mimowolne staje się on świadkiem zmieniającego się świata. Poza polityką znajdziemy tutaj m.in. opisy ówczesnych tradycji, obyczajów, a nawet praktyk seksualnych. Uwierzcie mi, że nie sposób się nudzić przy tej lekturze, nawet jeśli ktoś nie jest specjalnym fanem historii. Całość jest niezwykle dopracowana i pozwala bez bólu dowiedzieć sie czegoś nowego lub usystematyzować zdobytą już wiedzę. Jedyne do czego się odrobinę przyczepię to podtytuł "O kobietach, którym zawdzięczamy nowożytność", wydaje mi się on odrobinę na wyrost, bo przyznam, że nie odczułam ich roli, aż w tak znaczący sposób, jak można się było zasugerować. Dla miłośników historii, ale nie tylko.

U progu nowożytności Anna Brzezińska słynie z opowiadania historii w sposób przystępny i wciągający niczym najlepsza powieść. Tym razem na tapet wzięła schyłek średniowiecznej Europy, dynastyczne potyczki oraz wpływ kobiet na europejską historię. Czy zmierzch świata rycerzy oznacza, że do głosu doszły damy dworu? Najnowsza książka Anny Brzezińskiej jest naprawdę przyjemnie podanym kawałkiem historii - zwłaszcza dla tych, którzy wolą tę dziedzinę w nieco lżejszym wydaniu niż akademickie podręczniki i opracowania. Chociaż czystej wiedzy w "Zmierzchu świata rycerzy" nie brakuje, to jednak forma i sposób narracji są bardziej przystępne w odbiorze niż prace naukowe na ten sam temat. Całą książkę - a jest to naprawdę opasłe tomisko - udało mi się pochłonąć dość szybko i bez większych postojów. I jeśli jest coś, co w ogólnej - dość wysokiej - ocenie wywołuje zgrzyt, to podtytuł tej pozycji. Dość jasno sugeruje on, że skupiać się będzie na osiągnięciach kobiet, które wprowadziły Europę w nowożytność. Czy jednak nie jest to teza trochę na wyrost? Kobiety w "Zmierzchu świata rycerzy" faktycznie się pojawiają, ale ich rola (w moim odczuciu) jest dość mocno przeceniona. To jasne, że u schyłku średniowiecza - jak i w każdej innej epoce - zdarzały się wybitne jednostki płci żeńskiej - oczytane, inteligentne, zaradne, ale zwyczajnie giną one w mrowiu męskich protagonistów. I w książce Anny Brzezińskiej giną również, bo choćby nie wiem, jak bardzo człowiek kombinował, to mężczyźni - królowie, papieże, reformatorzy a nawet artyści - byli kreatorami rzeczywistości. Jeżeli ktoś jest oczytany w temacie Wojny Dwóch Róż, Tudorów, Borgiów, a szuka pozycji, która przedstawi mu nowe bohaterki schyłku średniowiecznej (lub progu nowożytnej) Europy, to "Zmierzch świata rycerzy" może nie do końca spełnić te oczekiwania. Ale dla każdego, kto ma ochotę uporządkować sobie wiedzę na temat tej epoki historycznej lub po prostu poczytać coś lekkiego o historycznej tematyce, książkę Anny Brzezińskiej jak najbardziej polecam - dla mnie była to naprawdę przyjemna lektura.

U progu nowożytności Anna Brzezińska słynie z opowiadania historii w sposób przystępny i wciągający niczym najlepsza powieść. Tym razem na tapet wzięła schyłek średniowiecznej Europy, dynastyczne potyczki oraz wpływ kobiet na europejską historię. Czy zmierzch świata rycerzy oznacza, że do głosu doszły damy dworu? Najnowsza książka Anny Brzezińskiej jest naprawdę przyjemnie podanym kawałkiem historii - zwłaszcza dla tych, którzy wolą tę dziedzinę w nieco lżejszym wydaniu niż akademickie podręczniki i opracowania. Chociaż czystej wiedzy w "Zmierzchu świata rycerzy" nie brakuje, to jednak forma i sposób narracji są bardziej przystępne w odbiorze niż prace naukowe na ten sam temat. Całą książkę - a jest to naprawdę opasłe tomisko - udało mi się pochłonąć dość szybko i bez większych postojów. I jeśli jest coś, co w ogólnej - dość wysokiej - ocenie wywołuje zgrzyt, to podtytuł tej pozycji. Dość jasno sugeruje on, że skupiać się będzie na osiągnięciach kobiet, które wprowadziły Europę w nowożytność. Czy jednak nie jest to teza trochę na wyrost? Kobiety w "Zmierzchu świata rycerzy" faktycznie się pojawiają, ale ich rola (w moim odczuciu) jest dość mocno przeceniona. To jasne, że u schyłku średniowiecza - jak i w każdej innej epoce - zdarzały się wybitne jednostki płci żeńskiej - oczytane, inteligentne, zaradne, ale zwyczajnie giną one w mrowiu męskich protagonistów. I w książce Anny Brzezińskiej giną również, bo choćby nie wiem, jak bardzo człowiek kombinował, to mężczyźni - królowie, papieże, reformatorzy a nawet artyści - byli kreatorami rzeczywistości. Jeżeli ktoś jest oczytany w temacie Wojny Dwóch Róż, Tudorów, Borgiów, a szuka pozycji, która przedstawi mu nowe bohaterki schyłku średniowiecznej (lub progu nowożytnej) Europy, to "Zmierzch świata rycerzy" może nie do końca spełnić te oczekiwania. Ale dla każdego, kto ma ochotę uporządkować sobie wiedzę na temat tej epoki historycznej lub po prostu poczytać coś lekkiego o historycznej tematyce, książkę Anny Brzezińskiej jak najbardziej polecam - dla mnie była to naprawdę przyjemna lektura.

Mówi się, że historie piszą zwycięzcy, a że na przestrzeni stuleci to zwykle mężczyźni wywoływali konflikty i toczyli wojny, to im przypadła zaszczytna rola kronikarzy dziejów. Nie tym jednak razem, dziś historia należy do Anny Brzezińskiej i jej potężnych kobiet, które wprowadziły świat w epokę renesansu. Zmierzch świata rycerzy to niezwykle obfite tomiszcze i nie mam tu jedynie na myśli potężnej ilości stron ale przede wszystkim zawartą w nich wiedzę. Anna Brzezińska – autorka – z niezwykłą dbałością o szczegóły przedstawia nam dzieje Burgundii Walezjuszów, Rzymu Borgiów oraz Ferrary dEstów. Nie podaje jednak tylko suchych faktów i wykazów dat, które cechują książki historyczne a zabiera czytelnika w podróż do przeszłości, na zwaśnione książęce i królewskie dwory, pełne intryg papieskie świątynie czy klasztory, których żywi święci mieli status niczym współczesne nam gwiazdy rocka. Muszę przyznać, że ta książka mnie zaskoczyła i zachwyciła. Znając wcześniej twórczość Anny Brzezińskiej oczywiście spodziewałam się, że kolejna jej publikacja utrzyma poziom wcześniejszych, jednak tym razem moje oczekiwania zostały spełnione w 120%. Autorka Zmierzchu świata rycerzy prowadzi swojego czytelnika przez schyłek średniowiecza wprost ku nowożytności, osiami swojej opowieści czyniąc potężne i dumne kobiety, które świat i historia osadziły w roli Penelopy – kobiety, która musi przetrwać „burze” i uchronić od zapomnienia dziedzictwo swego rodu. Mówi się, że mężczyzna jest głową rodu… …. a kobieta szyją, która tą głową kręci. Czasem zapominamy, że być kobietą w tamtych czasach nie było łatwo, podczas gdy mężczyźnie wolno było praktycznie wszystko, wystarczyło jedno złe słowo by zniszczyć reputację kobiety. Wielkie władczynie wiodły więc żywot pobożniejszy niż niejedna mniszka, zaczytując się w religijnych księgach i wznosząc modły za swych krnąbrnych mężów i synów. Stroniły od najdrobniejszych podejrzeń dotyczących ich prowadzenia się i jak ognia piekielnego unikały pokus. I wszystko to po to, by nie skończyć w hańbie jak pierwsza lepsza ladacznica. Jednak mimo tych niemal męczenniczych obostrzeń wiedzą i władzą niektóre wcale nie ustępowały mężczyzną. Małgorzata Andegaweńska, Małgorzata York, Izabela Portugalska, Maria Burgundzka Lukrecja Borgia… to tylko kilka najznamienitszych pań, które czytelnikowi jest dane poznać. Świetnie wykształcone, o doskonałych manierach i zacnym pochodzeniu, musiały stawić czoła niejednemu mężczyźnie, któremu wydało się, że miejsce kobiety jest dwa kroki za mężem. Rządziły swoimi ojczyznami, prowadziły dwory i posiadały świetnie prosperujące biznesy. Były patronkami malarzy, poetów, rzeźbiarzy i mnichów… Ale do brzegu :D Ta książka ma zdecydowanie więcej plusów niż minusów. Na ogromne oklaski zasługuje mrówczy wysiłek autorki, bo uwierzcie mi znaleźć rzetelne materiały o kobietach schyłku średniowiecza nie jest wcale tak znowu łatwo i nie wiem w sumie co spodobało mi się bardziej, ta rzetelna praca wykonana przy pisaniu czy może umiejętności literackie autorki, które sprawiły, że martwe od wieków postacie na powrót ożyły, by zabrać czytelnika w barwną podróż po swoich włościach. Jeśli chodzi o minusy za, to tak naprawdę w całej pozycji doskwierała mi jedna rzecz. Początkowo miałam wrażenie, że jak to „O kobietach, którym zawdzięczamy nowożytność” jak tych kobiet tam jak na lekarstwo, a wszystkie stoją grzecznie w cieniu mężów i ojców, dopiero w pewnej chwili dotarło do mnie, że tak przecież właśnie wyglądało ich życie i nie mogę oczekiwać po książce historycznej, że jej bohaterki przywdzieją zaraz superbohaterskie peleryny i z laserami w oczach pobiegną ratować świat. Gdy odrzuciłam to XXI uprzedzenie i zamiast wyczekiwać supermocy skupiłam się na prawdziwej historii kobiet, książka pochłonęła mnie bez reszty. Skoro więc nie to, to co? Wprowadzenie. Niestety to doskwierało mi przez cały czas, odnosiłam rażenie, że żeby dotrzeć do swoich bohaterek i osadzić je w odpowiednich realiach Anna Brzezińska przeprowadzała czytelnika przez cały ich ród łącznie z bocznymi gałęziami i weselem stryjenki wuja w trzecim pokoleniu. Czy to takie straszne? Nie, absolutnie, to naprawdę świetnie, że nie dostawaliśmy bohaterki wrzuconej w wir zdarzeń, ale mogliśmy poznać jej przeszłość i dowiedzieć się co nieco o jej rodzinie, nim dotrzemy do „właściwych” wydarzeń. Jednak z powodu tych wstępów bohaterowie mnożyli się jak króliczki, co wprowadzało nielichy zamęt w czytaniu i czasem zwyczajnie, po ludzku ciężko było zorientować się kto jest kim. Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu Literackiemu #współpracabarterowa #współracarecenzencka #współpracareklamowa

Anna Brzezińska jest dla mnie autorką, która zawsze budzi emocje i ogromną chęć obcowania z jej prozą, a potem wyciska pot z czoła podczas czytania. Wciąż pamiętam mroczny klimat „Wody na sicie” i niesamowity język, jakim posługuje się autorka, dlatego wyczekiwałam na jej najnowszą książkę pt. „Zmierzch świata rycerzy”. Jednakże w tym przypadku mój zachwyt jest umiarkowany. Przede wszystkim podczas czytania miałam poczucie, że to nie jest powieść, a podręcznik historii, czy raczej książka popularnonaukowa. Informacje typowo historyczne: kto, gdzie, jak, po co, dlaczego, przeplatane są złośliwymi komentarzami miejskich przekupek. Odniosłam wrażenie, że to jedyne nieoficjalne fragmenty tej książki. Reszta to fakty, komentarze, niezliczona liczba postaci, a ich powiązania i wzajemne wpływy utworzyły dla mnie, laika, siatkę niemożliwą do ogarnięcia. Z drugiej strony Anna Brzezińska wzięła na tapet fragmenty historii, które są mało znane i szczegółowo opisała dzieje Burgundii Walezjuszów, Rzymu Borgiów, a także Ferrary d`Estów. Oprócz bogatej faktografii przedstawiła również atmosferę tamtejszych dworów, pełnych niespełnionych ambicji, zawiści, sporów i intryg. Razem z kobietami, które w tamtych czasach odgrywały istotną, choć przemilczaną rolę w polityce, możemy obserwować, jak epoka średniowiecza odchodzi w zapomnienie, a rozpoczyna się odrodzenie, a razem z nim rodzą się wyzwania epoki nowożytnej. Jestem pod ogromnym wrażeniem mrówczej pracy, jaką musiała wykonać autorka, by znaleźć informacje o życiu kobiet tamtej epoki. Jej wkład w pisanie herstorii jest nie do przecenienia, bo wyłuskanie i rzucenie światła na średniowieczne kobiety jest trudne. Ich jedyną bronią była reputacja, której trzeba było bronić bardzo uważnie, a i tak można było stracić bez powodu. Stąd najlepiej było budować ją na wizerunku pobożnej matki, najlepiej pokornej i podporządkowanej. Jednak nie zawsze można schylać głowę przed mężczyznami, kiedy jest się świadomą, wykształconą osobą z ambicjami. Myślę, że książka sprawiła mi niemożliwą do pokonania trudność głównie dlatego, że przytłoczyła mnie faktami, o których nie mam nawet mglistego pojęcia. Dlatego zanim po nią sięgniecie, poczytajcie o tamtych czasach i miejscach w innych książkach. Będzie łatwiej odnaleźć się w gąszczu powiązań dynastycznych. Być może wtedy świat przełomu epok ożyje i rozkwitnie na kartach „Zmierzchu świata rycerzy” Anny Brzezińskiej i bardziej docenicie jej kunszt.